Διασκέδαση και Έπαινος -2

Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν διασκεδάζουν. Και όχι μόνο αυτό. Όταν διασκεδάζουν δε συνειδητοποιούν ότι στην ουσία αυτό που γίνεται είναι μάθημα.
Γι αυτό, το κάθε τι που παρουσιάζω, προσπαθώ να το κάνω να μοιάζει με παιχνίδι, είτε προσχεδιασμένα από πριν, είτε εκείνη τη στιγμή, σύμφωνα με την ανταπόκριση και τα σχόλια των παιδιών.

Έτσι, όταν σήμερα ζήτησα από τα παιδιά να γράψουν μία πρόταση (με κάποιους απαγορευτικούς όρους που έθεσα και που δεν έπρεπε να περιέχονται μέσα στην πρόταση), τα παιδιά δυσανασχέτησαν κάπως. Κάποια από αυτά δήλωσαν αδυναμία να σκεφτούν ακόμα και την πιο απλή πρόταση.

Διαβάζοντας δυνατά την πρώτη πρόταση που γράφτηκε από ένα κορίτσι της τάξης, βρήκα την ευκαιρία να τους δώσω κίνητρο άμιλλας.
Επαίνεσα τα κορίτσια και μίλησα για "σκορ κοριτσιών-αγοριών: 1-0".
Όπως, ήταν φυσικό, τα αγόρια αμέσως ανταποκρίθηκαν κι έβαλαν τα δυνατά τους να γράψουν κι αυτά κάτι.
Σύντομα εξελίχθηκε ένα ντέρμπι προτάσεων κι εγώ μετρούσα πια όχι προτάσεις ανάμεσα στα αγόρια και στα κορίτσια, αλλά τις λέξεις που περιέχει κάθε πρόταση.
Όλοι μετρούσαν το σκορ κι όλοι έβαζαν τα δυνατά τους να το ξεπεράσουν. Ο ενθουσιασμός που έδειχνα σε κάθε νέα πρόταση καθώς μετρούσα όλο και περισσότερες λέξεις -και φράσεις όπως "λιποθυμώ"- έκαναν τα παιδιά να γελάνε και να προσπαθούν ακόμη περισσότερο να με εντυπωσιάσουν με καινούργιες ιδέες.
Ξεκινήσαμε με προτάσεις 5-6 λέξεων και τελικά φτάσαμε στο σκορ των 27 λέξεων στην ίδια πρόταση.
Όχι, δεν κάνουν οι πολλές λέξεις τη σωστή πρόταση. Το μυαλό των παιδιών όμως δούλευε για να κάνει συνδέσεις φράσεων και εμπλουτισμό της αρχικής ιδέας για να μεγαλώσει μια πρόταση κι αυτό ήταν αρκετό για την εισαγωγή στον καταιγισμό ιδεών (brainstorming).

Κάποια στιγμή, έριξα την ιδέα πως μπορούσαμε να κάνουμε μία μεγάλη πρόταση (σύμφωνα με τους όρους που είχα βάλει) λέγοντας ότι μια γάτα έχει 100 γατάκια απαριθμώντας τα γατάκια της: πρώτο γατάκι, δεύτερο γατάκι κ.ο.κ..
Λίγο αργότερα, ένα κορίτσι ενεργοποιώντας την αποκλίνουσα σκέψη, βάσει του παραδείγματος, έγραψε ότι έχει πολλούς φίλους, γράφοντας όλα τα ονόματά τους στην ίδια πρόταση.
Σε κάποια άλλη πρόταση, αντί για κάποιες λέξεις (όπως "γάτα", που την παιδεύουμε ακόμη κι ας φτάσαμε στο τρίτο μάθημα) ζωγράφισε εικόνες.
Κάτι τέτοιες αντισυμβατικές κινήσεις εκ μέρους των παιδιών με χαροποιούν ιδιαίτερα, γιατί αυτό σημαίνει ότι η φαντασία τους δουλεύει και πετάει και διευρύνεται χωρίς να μένει εγκλωβισμένη σε κανόνες σκέψης.

"Ένα νους που επεκτείνεται από μια νέα ιδέα
δεν επιστρέφει ποτέ στις αρχικές του διαστάσεις"
(O. W. Holmes)

.

Διασκέδαση και Έπαινος -1

Σίγουρα τα παιδιά χρειάζονται τον έπαινο για ό,τι δημιουργούν.
Κάποιοι από τους μαθητές μου είναι πολύ εκδηλωτικοί και σίγουροι για τον εαυτό τους και μιλάνε συνεχώς μέσα στην τάξη. Κάποιοι άλλοι είναι πιο κλειστοί και απόμακροι, ντροπαλοί και συνεσταλμένοι, που κρατούν μια μοναχική απόσταση από το σύνολο της τάξης.

Τους μαθητές αυτούς προσπαθώ να τους ενσωματώσω έμμεσα και σιγά-σιγά στο σύνολο. Όχι με άμεσες προτάσεις όπως "γιατί δεν συμμετέχεις" ή "γιατί δεν μιλάς κι εσύ", που θα τους υποβάλουν ακόμα πιο πολύ το πρόβλημα και θα τους κάνουν να αισθανθούν περισσότερο αποκομμένοι, αλλά με τον έμμεσο τρόπο του επαίνου.

Ένα παράδειγμα:

Κάποιο αγόρι είναι πολύ απόμακρο και είχε παλιά κάποιο πρόβλημα με το λόγο, όπως με ενημέρωσαν οι γονείς του. Συνήθως κρύβει τα γραπτά του όταν πάω να δω τι γράφει αλλά ποτέ δεν το πιέζω να μου τα δείξει ή να τα διαβάσει στους άλλους χωρίς να θέλει.

Σήμερα, σκυμμένο πάνω στην εικόνα που τους είχα δώσει, όσο οι άλλοι σχολίαζαν, σκιτσάριζε το περίγραμμα μια ακαθόριστης άγριας μορφής που υπήρχε, δίνοντάς της μια χιουμοριστική νότα. Αμέσως άρπαξα την ευκαιρία να δείξω στα άλλα παιδιά τι ζωγράφισε με κολακευτικά λόγια, επαινώντας αυτήν την ιδέα και να παροτρύνω να κάνουν και όλοι οι υπόλοιποι κάτι παρόμοιο. Έτσι το συγκεκριμένο αγόρι (χωρίς να χρειαστεί να πει κουβέντα αφού δεν ήθελε) αισθάνθηκε ξεχωριστό, πώς κατάφερε κάτι μοναδικό, πράγμα που ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή του.

Λίγο αργότερα, τα παιδιά έκαναν ερωτήσεις για τη συγκεκριμένη εικόνα και οι υπόλοιποι έδιναν απαντήσεις. Όταν έκανε την ερώτησή του δειλά και σιγανά το αγόρι αυτό, άργησαν να ανταποκριθούν οι υπόλοιποι και κυρίως οι φωνακλάδες της τάξης.

Βρήκα λοιπόν την ευκαιρία και πάλι να ενισχύσω την αυτοπεποίθησή του λέγοντας στους υπόλοιπους:

"Σας την έφερε ο Χ. Κανείς δεν ξέρει τι να πει; Αν μπορείτε απαντήστε στην δύσκολη ερώτηση που σκέφτηκε".

Ένα γλυκό ντροπαλό χαμόγελο ικανοποίησης (η πολύτιμη ανταμοιβή μου) σχηματίστηκε στο προσωπάκι του.

Μετά από την ιδέα του περιγράμματος, ένα κοριτσάκι ζωγράφισε συννεφάκι με λόγια. Και πάλι έπαινος για την ξεχωριστή ιδέα και πάλι τα μολύβια και οι καρικατούρες πήραν συναγωνιστικά φωτιά, για να προσθέσουν και οι υπόλοιποι ένα ανάλογο ευρηματικό ή χιουμοριστικό κείμενο.

Ήταν το τρίτο μάθημά μας σήμερα και ήδη η φαντασία των παιδιών άρχισε να με εκπλήσσει για το πού μπορεί να φτάσει. Ενθουσιάζομαι και τους το δείχνω και χαίρονται κι αυτά και προσπαθούν ακόμα περισσότερο.

Ακόμη και ένα μικρό κοριτσάκι τελείως αποκομμένο από το σύνολο, έδειξε σήμερα σημάδια βελτίωσης και με χαροποίησε ιδιαίτερα. Στο τέλος (ποιος να το περίμενε από ένα τόσο απομονωμένο πλασματάκι) ήρθε και μ' αγκάλιασε.

Κι άλλα παιδιά μου 'χουν δείξει παρόμοια σημεία αγάπης που σημαίνει ότι κατάφερα να με αισθάνονται κοντά τους και με εμπιστεύονται.

Οι γονείς τους μου λένε ότι περιμένουν πώς και πώς να φτάσει η Δευτέρα για έρθουν στο μάθημα. Αυτός ήταν και ο στόχος που είχα βάλει. Να διασκεδάζουμε με τα παιδιά και να περνάμε όμορφα, ώστε να μη βλέπουν την ενασχόληση με το λόγο σαν κάτι βαρετό γεμάτο γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες. Οι κανόνες συμπληρώνουν τα γραπτά των παιδιών. Πρωταρχικός σκοπός είναι να θέλουν να ασχολούνται με τον λόγο είτε γραπτά είτε προφορικά από ευχαρίστηση κι όχι από αγγαρεία. Μόνο έτσι θα τον αγαπήσουν.

Καλή μας αρχή!

Το πρώτο μας μάθημα έγινε χθες.
Δηλαδή την πρώτη Δευτέρα του Οκτώβρη (06/10/08), ώρα 18:00 με 19:30.

Σαν πρώτη μέρα ήταν περισσότερο αναγνωριστική και το μεγαλύτερο μέρος του μαθήματος έγινε προφορικά.
Κυρίως παίξαμε με διάφορους τρόπους με τις λέξεις, για να τις καταλάβουν τα παιδιά σαν αυτούσιες, έξω από προτάσεις και νοηματικές συνδέσεις.

Μαζέψαμε, επίσης, ομάδες λέξεων και τις βάλαμε σε χωριστά βαζάκια, για να τις χρησιμοποιήσουμε αργότερα (όπως τα συστατικά μαγειρικής) σε συνταγές για ιστορίες και άλλα παιχνίδια. Διασκεδάσαμε και γελάσαμε αρκετά για να τις βρούμε.

Ένα από τα παιχνίδια λέξεων που κάναμε, ήταν να αλλάζουμε μόνο ένα γράμμα κάθε φορά, σχηματίζοντας μια νέα λέξη από την παλιά.
Έδωσα στα παιδιά τη λέξη ΜΙΣΟ για ξεκίνημα, βάζοντας ως όριο τις δέκα λέξεις.
Η αλληλουχία που βρήκαν ήταν η εξής:
ΜΙΣΟ – ΜΙΣΗ – ΜΕΣΗ – ΜΕΣΑ – ΜΕΡΑ – ΜΕΤΑ – ΜΑΤΑ – ΠΑΤΑ – ΦΑΤΑ – ΓΑΤΑ.
Η λέξη ΜΑΤΑ είναι όνομα (πιο γνωστό της Μάτα Χάρι) και τα παιδιά με ρώτησαν αν το ξέρω κι αν μπορούν να το προσθέσουν στην αλληλουχία αυτή.
Και βέβαια η λέξη ΦΑΤΑ δεν είναι μία λέξη, αλλά δύο ενωμένες. Την αφήσαμε όμως να υπάρξει μαζί με τις άλλες, γιατί είχαμε κολλήσει λίγο σε εκείνο το σημείο και δεν ήθελα να τους πιέσω με γραμματική, επειδή σκοπός είναι, αρχικά, να ενεργοποιηθεί η φαντασία και να διευρυνθεί ο τρόπος σκέψης των παιδιών.

Κατόπιν, τους ζήτησα να κάνουν μια ιστορία, περιλαμβάνοντας όσες περισσότερες λέξεις μπορούν από αυτές τις δέκα.
Η λέξη ΓΑΤΑ ήταν καθοριστική και όλα τα παιδιά (εκτός από ένα) την είχαν σαν κεντρικό ήρωα στις ιστορίες που επινόησαν.
Δεινοπάθησε λίγο η καημένη σε όλες τις ιστορίες γιατί έμεινε ΜΙΣΗ, αρρώστησε αλλά θα γινόταν καλά ΜΕΣΑ σε μια ΜΕΡΑ, την πάτησε (ΠΑΤΑ) αυτοκίνητο στη ΜΕΣΗ του δρόμου και της πόνεσε η ΜΕΣΗ, η φίλη της η ΜΑΤΑ όμως ΜΕΤΑ την παρηγόρησε, και ευτυχώς οι γάτες είναι εφτάψυχες και επέζησε τελικά, γιατί θα τη χρειαστούμε οπωσδήποτε και στο αμέσως επόμενο μάθημα.

Η Ζένια ήταν η πρώτη που σκάρωσε μια από αυτές τις ωραίες μικρές μας ιστορίες και σας την παραθέτω όπως ακριβώς μας την είπε:
.
"Μια φορά και ΜΙΣΟ καιρό, ζούσε μία ΓΑΤΑ με ΜΙΣΟ πόδι, που είχε πρόβλημα στη ΜΕΣΗ της και ΜΕΣΑ σε μια ΜΕΡΑ ήρθε ένας σκύλος και την έφαγε*." (*ΦΑΤΑ)

Το μάθημα τελείωσε ψάχνοντας για δανεικά μολύβια ή στυλό, για να συμπληρώσουν τα παιδιά μια μισή ιστορία και ίσα-ίσα που πρόλαβαν όσοι ήθελαν να διαβάσουν -με περηφάνια- τη δική τους εκδοχή.

Ήταν ένα πολύ όμορφο και χαρούμενο μάθημα, περάσαμε όλοι μας καλά και ευχάριστα, και ανυπομονώ να ξαναδώ τις γλυκύτατες φατσούλες των παιδιών την ερχόμενη Δευτέρα.

.

Φτερά

Φτερά για να πετάξεις

Σκέψου τις ζωές των ανθρώπων
τι κάνουν
πού έχουν βρεθεί.
Σταμάτα για να αναρωτηθείς
και ρώτα Γιατί
μερικοί άνθρωποι περπατούν
κι άλλοι πετούν.

Μερικοί ζουν με τη μοίρα τους
ζουν τη ζωή τους και καθημερινά χαράζουν
την πορεία που τους οδηγεί όχι πάνω ούτε κάτω
αλλά απλά τους φέρνει γύρω γύρω
Ενώ άλλοι που ελπίζουν, δεν ανέχονται
τη μετριότητα στον άνθρωπο
και καθημερινά αγωνίζονται και τρέχουν μπροστά.

Απορρίπτοντας το θάνατο κι ό,τι είναι νεκρό,
αναρωτήσου και πάλι
και ρώτα Γιατί
μερικοί άνθρωποι περπατούν

και μερικοί πρέπει να πετάνε.

(Steven E. Garner)

Ποίημα που χρησιμοποιείται για να αρχίσει μια συνεδρία καθορισμού στόχων

στο μάθημα Δημιουργικής Γραφής της Jeannette Vos στο SuperCamp των ΗΠΑ.

.

.